Treblinka (phát âm
[trɛˈblʲinka]) là một
trại hủy diệt[lower-alpha 2] do
Đức Quốc xã dựng lên trên
vùng lãnh thổ Ba Lan chiếm đóng trong
chiến tranh thế giới thứ hai. Vị trí của nó ở gần ngôi làng Treblinka nằm về phía Đông Bắc thủ đô
Warsaw và ngày nay là tỉnh
Mazowieckie. Trại hoạt động trong giai đoạn từ 23 tháng 7 năm 1942 đến 19 tháng 10 năm 1943 như là một phần của
Chiến dịch Reinhard, giai đoạn chết chóc nhất của kế hoạch
Giải pháp Cuối cùng.
[3] Trong quãng thời gian này, ước tính đã có khoảng từ 700.000 đến 900.000
người Do Thái cùng với 2.000
người Di-gan bị hành quyết tại các phòng hơi ngạt,
[6][7][8] số lượng người Do Thái bị tiêu diệt nhiều hơn bất kỳ trại hủy diệt nào khác ngoại trừ
Auschwitz.
[9]Treblinka được quản lý và điều hành bởi lính
SS của Đức và những
Trawniki Đông Âu (còn được biết đến như những lính canh
Hiwi).
[lower-alpha 3] trại bao gồm hai bộ phận. Treblinka I là trại lao động (
Arbeitslager), nơi tù nhân làm việc trong những công trường khai thác sỏi hoặc tưới tiêu xung quanh khu vực, và lấy gỗ trong rừng làm nhiên liệu cho lò thiêu xác. Có hơn một nửa trong tổng số 20.000 tù nhân của trại đã chết do bị hành quyết, đói, bệnh tật và ngược đãi trong giai đoạn 1941 đến 1944.
[11][12]Trại thứ hai, Treblinka II, là một trại hủy diệt (
Vernichtungslager). Một số lượng nhỏ những nam giới không bị giết ngay lập tức khi bước vào đây trở thành những đơn vị lao động nô lệ được gọi là
Sonderkommando,
[13] họ bị buộc phải chôn những thi thể nạn nhân xuống các
hố chôn tập thể. Vào năm 1943, các thi thể này được khai quật lên để hỏa thiêu trong những
giàn thiêu lớn ngoài trời cùng với thi thể của các nạn nhân mới.
[14] Các hoạt động hành quyết bằng khí độc tại Treblinka II kết thúc vào tháng 10 năm 1943 sau một cuộc nổi dậy của các Sonderkommando vào đầu tháng 8. Đã có một số lính canh Hiwi SS bị tiêu diệt và 200 tù nhân trốn thoát khỏi trại;
[15][16] khoảng 100 người trong đó đã bị giết sau một cuộc truy bắt.
[17][18] Trại được tháo dỡ trước khi
Hồng quân Liên Xô tiến đến. Một trang trại với một người canh gác được xây dựng và mặt đất được cày lên, mục đích nhằm cố gắng che giấu các bằng chứng về tội ác
diệt chủng.
[19]Sau chiến tranh, chính phủ đã thu mua hầu hết những phần đất từng thuộc về khu trại trước đây và xây nên một đài tưởng niệm bằng đá lớn tại đó trong giai đoạn từ 1959 đến 1962. Đến năm 1964 Treblinka được tuyên bố là khu tưởng niệm quốc gia cho những người Do Thái tử vì đạo trong một buổi lễ tổ chức tại địa điểm các phòng hơi ngạt khi xưa.
[20]. Sau khi chủ nghĩa cộng sản kết thúc tại Ba Lan vào năm 1989, số du khách nước ngoài đến thăm Treblinka tăng lên. Một trung tâm triển lãm tại khu trại đã được mở cửa vào năm 2006, sau này nó đã được mở rộng và trở thành một chi nhánh của bảo tàng vùng
Siedlce.
[21][22]